Autisme Spectrum

In Relatietherapie  spelen regelmatig autistische kenmerken van een van de partners.

Word jij ook vaak niet goed begrepen? Kijken mensen je soms aan, als je ergens iets over zegt, dat ze je niet begrijpen? Of krijg je een heel onverwacht, of vreemde reactie op iets wat je hebt gezegd. Of krijg je een verwijt dat je niet hebt gereageerd of dat iemand op je rekende en het idee had dat diegene niet belangrijk voor je is?

Krijg je kritiek die je niet kan plaatsen? Heb je het gevoel dat je een heel apart gevoel voor humor hebt? Ervaar je dat mensen bijna nooit zeggen wat ze bedoelen? Dat je vaak iets moet weten, wat je nog niet weet? Mensen vaak ‘wollig’ uitleggen wat ze bedoelen?

Goede kans dat je net als 20% van de Nederlanders in het autisme spectrum zit.

Artikelen, boeken en internetpagina’s die gaan over de stoornis van Asperger, zowel wetenschappelijk als niet-wetenschappelijk, hanteren veel verschillende omschrijvingen van deze stoornis. De lijst met kenmerken is erg lang. De meest genoemde zijn hieronder opgesomd. Veel van deze kenmerken kunnen zowel bij (hoger functionerend) autisme als bij Asperger als bij PDD-NOS horen. En ook ‘normale’ mensen zowel als mensen met een andere psychiatrische diagnose zullen sommige dingen bij zichzelf herkennen. Een duidelijke grens is er niet. Als je echter het merendeel van deze opgesomde kenmerken bij jezelf herkend, is er een grote kans dat je in het autistische spectrum zit.

Deze lijst is bedoelt om voor jezelf eens aan te kruisen wat je kent, herkent van jezelf en dit als praatstuk te gebruiken met je directe omgeving en/of je partner, zodat je beter aan kan geven hoe de omgang voor jou werkt en dat je beter begrepen kan worden.

Wat zijn nu die kenmerken (in willekeurige volgorde):

✔ slechte (grove) motoriek, slechte coördinatie

✔ stereotiepe bewegingen/ tics

✔ dwangmatigheid (soms alleen in gedachten)

✔ het niet 'zien' van dingen, en daardoor etiketjes opgeplakt krijgen als 'lui', 'egoïstisch'

✔ jezelf soms voor de ander laten gaan, zonder dat je dat in de gaten hebt

✔ moeite met wederkerigheid, meer nemen dan geven, moeite met gelijkwaardigheid in    contacten (dit kan je opmaken uit kritiek wat je eventueel krijgt)

✔ als een ander iets vertelt, roept dat niet altijd een gevoel op, dus moeite met invoelen vanuit je eigen gevoel, dit lukt soms wel vanuit je gedachten

✔ lagere frequentie van contacten dan de meeste mensen: bijv. je vrienden maar gemiddeld eens per maand willen zien of spreken, of hooguit eens per week, geen behoefte aan intensief contact

✔ niet altijd in contact kunnen staan met andere mensen of je omgeving, ook vaak weg zijn, letterlijk (weg gaan, op je kamer gaan zitten, alleen willen zijn) en figuurlijk (dissociëren, geestelijk weg gaan, absences/black outs, in je eigen denkwereld)

✔ absences/ weg vallen/ in je eigen hoofd gaan leven/ in je eigen wereldje zitten

✔ moeite met groepen mensen, stil vallen in een groep, niks zeggen, niet meer deelnemen aan het gesprek

✔ moeite met oppervlakkig praten, liever serieus doen, niet goed met prietpraat om kunnen gaan

✔ niet creatief zijn

✔ liefst zelfstandig werken, dingen op je eigen manier willen doen, moeite met samenwerken

✔ individualistisch

✔ niet echt bij een groep (willen) horen, liever één-op-één contacten hebben

✔ moeite met iemand aanraken of aangeraakt worden, zeker als dat onverwacht gebeurt

✔ grote zintuiglijke overgevoeligheid, bijv. voor geluiden, wat een ander achtergrond geluid noemt, is voor jou voorgrond geluid of minstens zo aanwezig als alle andere geluiden

✔ vooral op details letten en de grote lijnen uit het oog verliezen, niet altijd de grote verbanden zien

✔ visueel denken: je een plaatje maken in je hoofd, in beelden denken

✔ sterk analytisch zijn

✔ eerder rationeel dan emotioneel zijn, tenminste zo komt het over op anderen, maar zelf kun je het gevoel hebben wel erg gevoelig (overgevoelig) te zijn. Soms ben je over-, andere onder-gevoelig. Je noemt jezelf in hoofdzaak rationeel.

✔ moeite met uiten van gevoelens, niet snel je gevoel laten zien

✔ duidelijke eigen mening hebben

✔ moeite relaties op te bouwen en vooral te houden, vooral wat betreft (intieme) vriendschappen of partners

✔ maar één ding tegelijk kunnen doen

✔ snel het overzicht kwijtraken

✔ traagheid

✔ prosopagnosia: letterlijk geen gezichten herkennen.

✔ behoefte aan rust en een rustige omgeving, moeite met drukte

✔ tegenstrijdigheden in jezelf: open-gesloten, stil-veel praten, aanpassen-moeite met aanpassen, flexibel-niet flexibel, optimistisch-depressief, vrij-geremd, nabijheid-afstand, lui-niet lui, rationeel-emotioneel en (over)gevoelig, etc. Vaak het gevoel hebben dat deze twee uitersten er met je vandoor gaan

✔ onhandigheid

✔ verwarring bij plagen, zowel als jij iemand plaagt maar ook als je geplaagd wordt

✔ denken bij alles wat je doet, je denken staat nooit stil

✔ 'professortje' in de ogen van anderen, (‘wandelende encyclopedie’)

✔ moeite met grenzen

✔ moeite met beslissingen nemen, onzeker

✔ eerlijkheid, met vaak het gevoel dat veel mensen niet eerlijk zijn

✔ gedrevenheid

✔ wilskracht

✔ doorzettingsvermogen

✔ sterk gevoel voor rechtvaardigheid, waarbij je regelmatig totaal niet begrepen wordt

✔ je 'anders' voelen dan anderen

✔ egocentrisch gevonden worden door je omgeving

✔ weinig inlevingsvermogen

✔ rigide, moeite met veranderingen

✔ sterke interesses, die heel intens zijn, van één iets heel veel afweten of heel goed in zijn

✔ letterlijkheid, vaak letterlijk luisteren of een opdracht letterlijk uitvoeren

✔ behoefte aan structuur

✔ moeite zelf initiatief te nemen

✔ dingen op de lange baan schuiven

✔ (niet-functionele) routines hebben

✔ volharding op hetzelfde

✔ (emotionele) kwetsbaarheid

✔ slechte non-verbale communicatie (bijv. geen oogcontact maken)

✔ naïviteit

✔ pedant (aangeleerd) taalgebruik

✔ moeite met intimiteit en/of seksualiteit

✔ geen langdurige relaties (kunnen) hebben

✔ behoefte aan voorspelbaarheid, slecht tegen onverwachte dingen kunnen

✔ perfectionistisch

Het gevolg van dit alles is problemen op het gebied van werk, relaties en vriendschappen.

Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, om een omschrijving te geven van de stoornis van Asperger die voor alle Aspergers geldt. Een omschrijving zou kunnen zijn: 'Dat het iets heel subtiels en genuanceerd is, wat niet in één zin is samen te vatten, maar wat in elk detail van je leven zit'.

Er is geen grote gemene deler, behalve het heel algemene 'moeite met sociale contacten'. Voor mens in het autisme spectrum is de combinatie van eigenschappen weer anders. Bij elk bovengenoemd kenmerk is er ook wel een autistisch iemand die dat juist niet heeft. Autisme is iets, wat onafhankelijk is van karakter of persoonlijksheids-eigenschappen. Er bestaan ook sociale mensen in het autisme spectrum, die vooral aan anderen denken, verlegen zijn, spontane zijn, die werken op ‘niet-autistische’ plaatsen (zoals; lesgeven, met autistische kinderen werken, etc.), mensen die ‘niet-autistische’ hobby’s hebben (zoals toneelspelen etc.). Autisme spectrum komt bij allerlei verschillende mensen voor, met verschillende opleidingsniveaus, wel of niet getrouwd, wel of geen kinderen, wel of geen werk, wel of niet zelfstandig wonend.

Ook kunnen sommige eigenschappen zowel positief als negatief zijn, zowel je sterke als je zwakke kant zijn. Deze checklist laat hopelijk zien dat Asperger niet alleen maar negatief is, maar er ook goede kanten en talenten bij horen.

Helaas denken veel mensen bij ‘autisme’ alleen aan het stereotype, klassiek autistische kind dat erg gehandicapt is. Goede voorlichting en informatie is dus nodig.